تخمه جابانی یا تخمه ژاپنی!
(جابان) نام محلی است که در آنجا شاه اسماعیل با فرخ یسار جنگ کرده است. روستای جابان در غرب روستای کرمانجنشین سربندان دماوند واقع شده و مردم آن به زبان کردی کرمانجی صحبت میکنند.
نسل آنها به کرمانجهای قوچان قدیم برمیگردد که در زمان کریمخان زند از چناران در استان خراسان رضوی به این منطقه مهاجرت كردند.
تخمه ژاپنی يا جابونی؟
همچنين در منبع ديگري آمده است: باید دانست که این نوع تخمه در یکی از روستاهای اطراف دماوند جابان(jâbân) که همسایه غربی سربندان بوده و ساکنان آن نیز از نژاد کرمانج هستند کشت میشود و در واقع نام اصلی آن «تخمه جابانی» است؛ اما تطور زبانی صورتگرفته در این واژه و قلب مصوت »آ (â) «به «– و(ô) «، آن را به صورت «جابونی» درآورده و پس از آن با تبدیل همخوان «ج (j) «به «ژ (ž) «و «ب (b) «به «پ (p) «به دلیل نزدیکی واجگاه- به صورت نادرست «ژاپنی» درآمده است .
اين در حاليست كه چندي پيش روزنامه خراسان نوشت: يک مقام ارشد دولتي که هر از گاهي پيشنهادهاي جالبي را در سطح عمومي مطرح ميکند، در ديدار اخير خود با برخي فعالان اقتصادي از آنها خواسته است تا برخي اصطلاحات غلط در بازار داخلي را کم کم اصلاح کنند .
وي به عنوان نمونه اظهار داشته که بايد تخمه ژاپني را با نام واقعي آن يعني »جاباني يا جابوني» که منطقهاي در اطراف دماوند است، به مردم معرفي کنيم.
اما به هر حال ژاپني يا جاباني، اين تخمه جزء پرطرفدارترين اجزاي آجيل در ايران است .
انواع تخمه هندوانه
تخمه هندوانه در دو گروه اصلی تقسیم می شود : تخمه محبوبی و تخمه جابانی
تخمه محبوبی :
این نوع تخمه که بصورت خانگی هم آماده میشود، از تخمه هندوانههای معمولی هم گرفته میشود. و به دو صورت سفید و سیاه است .
ولی بصورت عمده این تخمه در قم تولید میشود و به دو صورت سفید و زرد عرضه میشود.
تخمه جابانی (شور یا گلپر) :
این تخمه از هندوانههایی که در منطقهای نزدیک دماوند به نام جابان تولید میشده و به جابونی و ژاپنی در بین مردم معروف شده وهیچ ارتباطی با ژاپن ندارد. البته در حال حاضر تولید بیشتر این تخمه در منطقه خراسان به خصوص سبزوار انجام میشود .
هندوانههایی که برای تخمهگیری کشت میشود، میزان تخمه آن غالب بوده و از نظر میوه هندوانه خوراک مطلوبی ندارد .
رنگ این نوع تخمه قرمز رنگ بوده و ازنظر درشت وریزی متفاوت است. مدلهای درشت ومغز دار آن مرغوب تراست. البته علاوه بر کیفیت تخمه هندوانه نحوه فرآوری و شور کردن آن نیز اهمیت دارد .
تخمه جابانی را به صورت شور ویا گلپر فرآوری مینمایند .
در مدل گلپر تخمه با گلپر پوشیده میشود، از آنجایی که در این شیوه عملا کیفیت و خود تخمه قابل ارزیابی نیست، احتمال انکه تخمههای ضعیفتر به این شیوه آماده شود وجود دارد، البته قابل عمومیت بخشیدن نیست .استانهای غربی به تخمه گلپرعلاقه بیشتری دارند.
طبع تخمه هندوانه چیست؟
مزاج آن سرد و تر است.
مصلح تخمه هندوانه چیست؟
تخم هندوانه برای افراد با مزاج سرد مضر است و عسل و گلانگبین مصلح آن هستند.
همچنین بخوانید : [ خواص و طبع آجیل چهارمغز]
خواص تخمه هندوانه
سرشار از پتاسیم، منیزیم، منگنز، فسفر، مس، سلنیوم، روی، ریبوفلاوین، فولات، ویتامین ب 6، اسید لیونیک ، اسیدهای چرب امگا 3، امگا 6 است .
– برای سرفه و خس خس سینه مفید است . .
– میزان منیزیم بالای موجود در تخمه هندوانه به پاکسازی رودهها و پاکسازی صورت کمک میکند و در درمان آکنه و جوش صورت مفید است. و در درمان استرس موثر است .
– اسیدهای چرب موجود در تخمه هندوانه باعث آبرسانی پوست شده و یک مرطوب کننده و نرم کننده طبیعی پوست است
– منیزیم بالای موجود در تخمه هندوانه از ریزش مو پیشگیری کرده و با تقویت فولیکولهای مو باعث افزایش رشد موی سر می شود .
– مس موجود در تخمه هندوانه یکی از بهترین مواد معدنی است، که باعث ایجاد ملانین در بدن شده و از سفید شدن زودرس موی سر جلوگیری می کند .
– اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 موجود در تخمه هندوانه برای کبد مفید بوده و با سم زدایی و پاک سازی کبد به درمان بیماریهای کبدی مانند کبد چرب کمک می کند .
– مقادیر بالای فیبر موجود در تخمه هندوانه باعث کاهش اشتها شده و با پیشگیری از پر خوری برای لاغری و کاهش وزن مفید است. ویتامینها و مواد معدنی و چربی موجود در تخمه هندوانه باعث بهبود سوخت وساز بدن میشود.
– مقادیر بالای منیزیم موجود در تخمه هندوانه باعث کاهش کلسترول و چربی خون بالا شده واز ابتلا به بیماریهای قلبی آترو اسکلروزین و حمله قلبی پیشگیری می کند. وروی موجود در آن جریان کلسیم در سلولهای قلب را تنظیم کرده وخطر ابتلا به نارسایی قلبی را کاهش میدهند .
– مقادیر بالای انواع ویتامین ب و منیزیم موجود در تخمه هندوانه باعث تقویت حافظه شده و قدرت یادگیری را بالا می برد و خطر زوال عقل و آلزایمر را پیشگیری مینماید. اسید الگلو تامیک موجود در تخمه هندوانه اثر خوبی در معالجه کم هوشی بچهها دارد.
– منیزیم، مس، آهن، پتاسیم و منگنز موجود در تخمه هندوانه باعث تقویت و افزایش تراکم استخوانها شده و خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش میدهد .
– مغز تخمه هندوانه، کرمهای معده و روده را ازبین میبرد .
مضرات :
تخمه هندوانه شور شده به دلیل مقادیر بالای نمک میتواند باعث افزایش فشارخون در افراد میشود .
در اثر حرارت نامطلوب، چربی تخمه دستخوش تغییرات نامطلوب شده و روغن مفید آن به روغن مضر تبدیل میشود. وپروتئین و کربوهیدراتهای آن نیز به خاطر قهوهای شدن افت تغذیه ای پیدا میکنند .
اگر درجه حرارت خیلی بالا رود. بوی تند نا مطلوبی پیدا کرده و شروع به تجزیه شدن وسوختن میکند و مواد سمی تولید میشود .
نتیجهگیری:
یکی از روستاهای اطراف دماوند جابان (jâbân) که همسایه غربی سربندان بوده و ساکنان آن نیز از نژاد کرمانج هستند کشت میشود و در واقع نام اصلی آن «تخمه جابانی» است. تخمه جابانی سرشار از پتاسیم، منیزیم، منگنز، فسفر، مس، سلنیوم، روی، ریبوفلاوین، فولات، ویتامین ب 6، اسید لیونیک، اسیدهای چرب امگا 3، امگا 6 است .تخمه هندوانه شور شده به دلیل مقادیر بالای نمک میتواند باعث افزایش فشار خون در افراد میشود .